Oververhitting in de bergen: zo herken je het en voorkom je problemen
In de bergen denken we vaak aan kou, sneeuw of frisse lucht. Maar ook oververhitting komt vaker voor dan je denkt, vooral in de zomer of tijdens zonnige dagen op hoogte. Tijdens bergwandelingen, klimtochten of fietstochten kan je lichaam flink opwarmen, en soms raakt je temperatuurhuishouding letterlijk van slag. Dit kan zelfs levensgevaarlijk zijn.
Ik heb het zelf vorig jaar meegemaakt op de Col de Pontis. Ik wilde die klim zo hard mogelijk omhoog fietsen, om mijn eigen record te verbreken. Maar na de eerste bocht voelde het alsof ik ontplofte. Mijn benen blokkeerden, ik kwam nauwelijks meer vooruit en ik sleepte mezelf van schaduwplek naar schaduwplek. Ik had moeite om mijn evenwicht te bewaren, ik had last van hitte aanvallen en daarna van koude rillingen. Ik voelde me de dagen erna compleet uitgeput.
Wat gebeurt er bij oververhitting?
Je lichaam regelt normaal zelf de balans: bij inspanning of hitte ga je zweten, de bloedvaten in je huid verwijden en overtollige warmte raak je kwijt via verdamping en straling. Maar soms werkt dat systeem niet goed meer. Bijvoorbeeld:
- Tijdens zware inspanning in de zon
- Op hoogte, waar de zonkracht sterker is
- Bij weinig drinken of te warme kleding
- Als je tempo te hoog ligt
De warmte bouwt zich dan op, je lichaam kan het niet meer kwijt en je temperatuurregulatie raakt ontregeld.
Signalen van oververhitting: let goed op
De eerste klachten lijken soms op gewone vermoeidheid of uitdroging, maar het kan veel serieuzer zijn. Herken je één of meerdere van deze signalen? Stop direct en koel af:
- Overmatig zweten, gevolgd door ineens niet meer of nauwelijks zweten (alarmerend)
- Hoofdpijn
- Duizeligheid of instabiliteit
- Spierkrampen, vooral in benen en buik
- Misselijkheid of braken
- Snelle, bonzende hartslag
- Onverklaarbare vermoeidheid
- Rode, hete huid
- Koude rillingen of kippenvel, ondanks de warmte
Koude rillingen zijn een duidelijk teken dat je lichaam in de war is. Het voelt alsof je het koud hebt, maar in werkelijkheid ben je oververhit. Worden deze signalen genegeerd, dan kan het leiden tot een hitteberoerte, waarbij je lichaamstemperatuur gevaarlijk hoog oploopt. Dit is een medisch noodgeval.
Waarom is oververhitting in de bergen extra verraderlijk?
In de bergen zijn er een paar typische valkuilen die oververhitting in de hand werken:
- Hoge zonkracht: Hoe hoger je komt, hoe sterker de UV-straling. Je voelt de zon minder snel door wind of hoogte.
- Weinig schaduw: Op kale bergkammen of rotshellingen is schaduw vaak ver te zoeken.
- Slechte planning: Te laat vertrekken of te optimistisch inschatten zorgt ervoor dat je de warmste uren op de zwaarste stukken staat.
- Verkeerde uitrusting: Donkere of slecht ademende kleding, dichte helmen of zware rugzakken houden de warmte vast.
Wat kun je doen om oververhitting te voorkomen?
- Vroeg starten: Begin je tocht bij voorkeur vroeg in de ochtend.
- Regelmatig drinken: Ook als je geen dorst hebt. Water én zouten zijn belangrijk.
- Goede kleding: Lichte, ademende stoffen, een pet of hoofddoek en zonnecrème.
- Pauzes nemen: Zoek schaduw op waar mogelijk, ook als je denkt nog wel even door te kunnen.
- Lichaamssignalen serieus nemen: Duizelig, misselijk of koude rillingen? Stop direct, zoek verkoeling en rust.
- Koelen: Nek, polsen of hoofd nat maken met water helpt om af te koelen.
Tot slot
Oververhitting komt niet alleen bij beginners voor. Zelfs ervaren bergsporters overschatten zichzelf of onderschatten de omstandigheden. Zeker op warme dagen, in uitdagend terrein of tijdens intensieve tochten is het cruciaal om alert te blijven. Herken de signalen, luister naar je lichaam en grijp op tijd in. Zo houd je het hoofd koel, letterlijk én figuurlijk.