Water uit bergbeekjes drinken? Waarom koken niet meer voldoende is
Vorig jaar schreef ik al een artikel over het drinken van water uit bergbeekjes en -meertjes. Daarin legde ik uit dat je voorzichtig moet zijn met ogenschijnlijk helder water, en dat koken een goede manier is om veel bacteriën en parasieten te doden. Maar sindsdien is er veel veranderd — of beter gezegd, het gaat steeds sneller de verkeerde kant op. Door de almaar stijgende temperaturen op hoogte is het vinden van veilig drinkwater in de bergen lastiger dan ooit.
Koken niet meer voldoende
De situatie is inmiddels zodanig veranderd, dat koken in veel gevallen niet meer voldoende is. Wie echt veilig wil zijn, doet er goed aan om voortaan een waterfilter mee te nemen.
Warmte, algen en andere risico’s
Deze zomer zijn de temperaturen opnieuw ongewoon hoog, ook op grote hoogte. En dat heeft directe gevolgen voor het water in bergmeren en -beekjes. Hogere temperaturen zorgen namelijk voor snellere groei van bacteriën, cyanobacteriën (ook wel blauwalgen genoemd) virussen en parasieten. Het feit dat nog steeds veel mensen zwemmen en zichzelf wassen in hoge bergmeertjes helpt ook niet mee, en zorgt ervoor dt er steeds meer en sneller gevaarlijke hoeveelheden bacteriën en voedingsstoffen voor deze bacteriën in het water terecht komen.
Gevaarlijk
In sommige meren in de Alpen, zoals het Lac du Bourget in Savoie, was het deze zomer zo erg dat zwemmen tijdelijk verboden werd. Niet alleen vanwege de bacteriën zelf, maar vooral vanwege de toxines die ze kunnen afscheiden. De bekendste daarvan, microcystine, verdwijnt niet bij koken, integendeel, het wordt juist geconcentreerd. Kortom: een pan water een paar minuten laten koken is lang niet altijd genoeg om het veilig drinkbaar te maken.
Koken blijft nuttig, maar is niet afdoende
Laat duidelijk zijn: koken blijft een bruikbare methode tegen veel ziekteverwekkers. Bacteriën, virussen en de meeste parasieten leg je ermee om, zeker als je het water op grote hoogte wat langer laat doorkoken (drie minuten is gangbaar advies boven de 2000 meter). Maar koken helpt niet tegen chemische vervuiling, zware metalen of dus cyanotoxines. En ook in de Alpen zijn dat geen denkbeeldige gevaren meer. Pesticiden en meststoffen kunnen via de bodem of via begrazing van vee in het water terechtkomen. En hoewel de meeste gebieden ver van industrie liggen, zijn reststoffen van oude mijnbouw of landbouwactiviteiten nog lang niet overal verdwenen.
Wat dan wél?
De veiligste oplossing is een hoogwaardige waterfilter. Niet zomaar eentje, maar een filter dat gecertificeerd is om ook virussen, parasieten én microverontreinigingen uit het water te halen. Er zijn tegenwoordig compacte en lichtgewicht filters die je eenvoudig meeneemt tijdens het wandelen, fietsen of kamperen.
Welke waterfilter
Let bij de aanschaf op wat het filter precies doet. Niet elk model haalt bijvoorbeeld virussen of toxines uit het water. Kies bij voorkeur voor een model met een actief koolstoffilter in combinatie met een fijn membraan of UV-technologie. Sommige systemen filteren zelfs microcystines uit het water en dat is in warme zomers geen overbodige luxe meer.
Een voorbeeld uit de praktijk
Begin augustus moest in de Franse Pyreneeën een 17-jarige wandelaar per helikopter worden gered, nadat hij ziek werd van water dat hij dronk uit het Lac d’Uzious. Volgens de krant La République des Pyrénées had hij het water gefilterd met een speciale drinkfles, maar dat bleek dus niet voldoende. Ofwel omdat het filter niet krachtig genoeg was, of omdat er toxines in het spel waren. De reddingsdiensten (PGHM) benadrukten dat het risico op besmetting in warme periodes fors toeneemt, en dat alleen koken of een basisfilter niet meer volstaat.
Tot slot
Waar je vroeger nog met een gerust hart een pan bergwater kon koken voor je avondmaaltijd, is dat in de huidige zomers niet meer voldoende. Zeker in lagere en de drukbezochte meren en bij warm weer neemt het risico op onzichtbare verontreiniging toe. Een waterfilter is geen luxe meer.