Wat te doen bij onweer in de bergen?
Het late voorjaar en de zomer is natuurlijk hét seizoen om van de bergen te genieten door te wandelen en te klimmen. Maar het is ook het seizoen van de hogere temperaturen en dat betekent onweersbuien. Wees voorzichtig! Onweer kan zeer snel ontstaan.
Twee typen onweer
Het is belangrijk om altijd goed de weersverwachtingen te lezen, en ook op dagen met goed weer de wolken(opbouw) goed in de gaten te houden. Er zijn in principe twee soorten onweerssituaties.
- Als wolken snel opbollen en de lucht inschieten wijst dat op een onstabiele atmosfeer. Wat in de vroege ochtend een paar onschuldige wolkjes lijken, kan 's middags uitgroeien tot een serieuze onweerswolk. Typische zomerse onweerswolken (cumulonimbus) zijn te herkennen aan de lage basis en een stapelwolk die enorm hoog wordt en uitmondt in een pluizige bovenkant van ijskristallen, vaak in de vorm van een aambeeld. Op dat moment bereikt de wolk het buienstadium en kan het onweer binnen no time losbarsten. Houd daarbij ook de windrichting in de gaten. Dit type onweer is bijzonder verraderlijk omdat het vaak ontstaat na een mooie, zomerse dag. Ook zijn deze buien lastig te voorspellen doordat ze spontaan kunnen ontstaan.
- Daarnaast kan onweer bij het naderen van een koufront ontstaan. Dit type onweer ontstaat dus vaak aan het begin van een slechtweerperiode (zoals aangegeven in de weersverwachtingen) en wordt vaak voorafgegaan door toename van de hoge bewolking. Dit soort onweer zal je dus als het goed is minder verrassen. Het onweer vormt de voorste begrenzing van koelere lucht die de warme lucht ervoor optilt waardoor buien ontstaan.
Pas je keuze aan bij kans op onweer
Als er kans is op onweer kies dan voor activiteiten waarbij je vroeg weer in het dal terug kunt zijn. Kies dan bijvoorbeeld geen lange klimroutes of wandelingen waarbij je lastig terug in het dal kan komen. Je moet immers snel kunnen anticiperen bij een opkomende bui, om niet in de problemen te komen. En ga zeker geen Via Ferrata in bij onweer, al dat metaal kan zeer gevaarlijk zijn.
Wat zijn de gevaren van onweer in de bergen?
Een onweersbui kan ervoor zorgen dat paden onbegaanbaar worden vanwege al het water, hagel en soms zelfs sneeuw. Ook is er kans op modderstromen en riviertjes die buiten hun oevers treden. Een klein beekje kan na een onweersbui al snel een niet te nemen obstakel worden. Ook kunnen rotsblokken gaan rollen en is de kans op steenslag groter. Daarnaast zorgt de soms abrupte temperatuurdaling voor onderkoelingsgevaar. En natuurlijk is de kans om geraakt te worden door bliksem groter. Elk jaar raken er wandelaars, alpinisten en klimmers (zeer) ernstig gewond nadat ze zijn geraakt door bliksem. Bedenk daarbij dat tijdens hevig onweer de bergredding veel meer moeite zal hebben om je te vinden en helpen.
Wat te doen bij onweer in de bergen?
Deze vraag is beter om te draaien: wat kun je beter niet doen tijdens onweer?
- Ga, als dit veilig kan, van eventuele berggraten/-kammen af. Ga ook niet op een uitstekende richel zitten. En, dat mag inmiddels bekend zijn, ga niet onder een geïsoleerde boom of een rotsblok staan/zitten.
- Leg al je metalen voorwerpen, zoals wandelstokken, neer en blijf erbij uit de buurt.
- De juiste houding is ‘gebukt’ (voeten bij elkaar, armen om de knieën, hoofd op de knieën) op je rugzak of op een ander isolatiemateriaal, zonder dat je voeten de grond raken. Als je in een groep bent, houd dan afstand van elkaar.
- Blijf weg van rotswanden (vallende stenen) en rivieren en watervallen vanwege de kans op hoogwater.
- Blijf ten slotte kalm en wacht tot het opklaart om je wandeling voort te zetten (of in ieder geval totdat het onweer voorbij is). Onweersbuien zijn vaak intens maar in de zomer ook regelmatig van korte duur.
Onze weerman Roel van bergsport.nl is op bezoek gegaan bij Manfred Bauer van de Oostenrijkse weerdienst ZAMG (tegenwoordig GeoSphere) om over onweer in de bergen te praten. Bekijk zijn zeer interessante video.
Materiaal voor slecht weer in de bergen
Er is natuurlijk geen typisch onweermateriaal. Maar onweer is wel een reden dat je ook op een mooie zomerdag wat extra spullen in je rugzak stopt. Denk aan een goede regenjas en regenbroek (zeker als je meerdaagse tochten maakt) en een goed isolatiejack. Onderschat de kou niet die mee kan komen met een onweersbui. Trek ook je regenkleding op tijd aan. Als je eenmaal bent natgeregend, zul je het snel koud krijgen.